Συνέντευξη του προϊσταμένου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας στον «Πρωινό Τύπο»
Βρέθηκαν τέσσερις αρχαιολογικές θέσεις
στο Νομό Δράμας κατά τη διέλευση
του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ
Των εγκαταστάσεων του αγωγού ΤΑΡ προηγείται η αρχαιολογική σκαπάνη
Του Θανάση Πολυμένη
ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ζητήματα που έχουν αναδειχθεί από το πέρασμα Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου ΤΑΡ του Αζερμπαϊτζάν μέσω της Ελλάδας, έχουν αναδείξει διάφορα ζητήματα, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι γνωστά στο πλατύ κοινό. Μεταξύ των άλλων όμως, άγνωστα παραμένουν ζητήματα, όπως τι γίνεται με τα πιθανά αρχαιολογικά ευρήματα που θα βρεθούν κατά τη διάρκεια της ανασκαφής της τάφρου επί της όδευσης του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ.
Το ζήτημα αναδείχθηκε ελάχιστα τις προηγούμενες ημέρες, μετά από τα όσα λίγα στοιχεία έδωσε στη δημοσιότητα ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας κ. Ευστράτιος Παπαδόπουλος, ο οποίος είχε αποστείλει και σχετική επιστολή στο Υπουργείο Πολιτισμού, όταν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας βρέθηκε ξαφνικά, εκτός του νέου οργανογράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού.
Προς το παρόν, αν και όλα τα στοιχεία συνηγορούν ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας δεν κλείνει τελικά, παρ’ όλα αυτά, μένει να το δούμε και επίσημα εγγράφως από τα αρμόδια Υπουργείου Πολιτισμού και Διοικητικής Ανασυγκρότησης σε κάποιο από τα επόμενα ΦΕΚ.
Αρχαιολογικά ευρήματα και ΤΑΡ
Όσον αφορά τώρα το ζήτημα των αρχαιολογικών ευρημάτων, κατά τη διάρκεια της διάνοιξης της τάφρου για να περάσει ο αγωγός φυσικού αερίου, σημαντικές πληροφορίες μας δίνει ο προϊστάμενος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Δράμας κ. Ευστράτιος Παπαδόπουλος, ο οποίος μίλησε αναλυτικά γι’ αυτό, στον «Πρωινό Τύπο».
Όπως μας εξηγεί, το έργο είναι σημαντικό και η αρχαιολογική σκαπάνη προηγείται μερικά μέτρα της διάνοιξης της τάφρου από τις εταιρείες που αγωγού. Πρέπει να σημειώσουμε επίσης, ότι, η διέλευση του αγωγού έχει πλάτος 4 μέτρων, και όλα γίνονται μόνο σ’ αυτόν τον χώρο και όχι περαιτέρω, καθώς από εκεί και πέρα υπάρχουν ιδιοκτησίες. Να σημειωθεί επίσης, ότι, τα συνεργεία και οι αρχαιολόγοι που εργάζονται σ’ αυτά τα έργα, πληρώνονται από τις εταιρείας του Διαδριατικού Αγωγού που κατασκευάζουν τον αγωγό ΤΑΡ και όχι από το Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ ως εκπρόσωπος του Υπουργείου σε κάθε Νομό, είναι ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων και στην περίπτωση της Δράμας, ο κ. Ευστράτιος Παπαδόπουλος.
Ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας κ. Ευστράτιος Παπαδόπουλος.
Τέσσερις αρχαιολογικές θέσεις στη Δράμα
Μιλώντας λοιπόν στον «Πρωινό Τύπο» ο κ. Παπαδόπουλος, εξηγεί ότι αυτή τη στιγμή, όσον αφορά την αρχαιολογική σκαπάνη και την όδευση του αγωγού στο Νομό Δράμας, το έργο της αρχαιολογίας έχει προχωρήσει σχεδόν στο 80%. «Ως προς τα ευρήματα, μέχρι σήμερα έχουμε βρει 4 θέσεις: στις περιοχές του Καλαμώνα, της Μαυρολεύκης και οριακά στο Φωτολίβος», επισημαίνει ο κ. Παπαδόπουλος.
Στον Καλαμώνα
«Στην περιοχή του Καλαμώνα ήδη έχει φανεί και σκάβουμε ένα πολύ μεγάλο κτίριο, πιθανών των Ελληνιστικών Χρόνων, δηλαδή του 2ου αιώνα π.Χ. Μην ξεχνάμε ότι εκεί είμαστε ακόμα στα όρια της χώρας των Φιλίππων, όπου περιμένουμε να δούμε μεγάλα κτίσματα, όπως εργαστήρια, βίλες, αγροικίες, πλούσια σπίτια, που εντάσσονται στα όρια των ιδιοκτησιών και γαιοκτημόνων, που υπήρχαν τότε και πολύ περισσότερο στα Ρωμαϊκά χρόνια. Αυτό ανασκάπτεται.»
Η αρχαιολογική σκαπάνη πριν από τη διάνοιξη της τάφρου για την τοποθέτηση των σωλήνων του αγωγού ΤΑΡ. Οι σωλήνες διακρίνονται δίπλα στο έργο. Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από τον κ. Παπαδόπουλο.
Στο Καλαμπάκι
Στην περιοχή του Καλαμπακίου, «βρέθηκε ένας προϊστορικός οικισμός της πέμπτης χιλιετίας της εποχής του Χαλκού, από τη Νεολιθική Εποχή του Χαλκού. Εκεί οι ανασκαφικές τομές είναι μεγαλύτερες σε αριθμό. Έχουμε ίσως και 40 ανασκαφικές τομές 5Χ5 και εκεί έχουν αρχίσει να βγαίνουν τα λείψανα αυτού του προϊστορικού οικισμού. Έχουμε πολλούς προϊστορικούς οικισμούς στην περιοχή της Δράμας, αλλά ειδικά στο νότιο τμήμα, είναι η πρώτη φορά – αν εξαιρέσουμε την ανασκαφή του Αρκαδικού – που έχουμε τη δυνατότητα να ανασκάψουμε αρκετά προσεκτικά, συστηματικά, με χρόνους που αποφασίζουμε εμείς και δεν μας τους επιβάλλουν οι δύο εταιρείες του αγωγού TAP. Έχουμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε τα λείψανα αυτού του οικισμού.»
Στη Μαυρολεύκη
«Στην περιοχή της Μαυρολεύκης και στην περιοχή του Φωτολίβους, έχουμε σοβαρές ενδείξεις νεκροταφείων των Ιστορικών χρόνων», επισημαίνει ο κ. Παπαδόπουλος και τονίζει: «Οι ενδείξεις ξεκινούν από τον 6ο αιώνα π.Χ. και φτάνουν μέχρι και τον 13ο και 14ο αιώνα μ.Χ. Αν και δεν ξέρουμε ακόμα τι ευρήματα θα βρούμε εκεί γιατί ακόμα δεν έχουμε ξεκινήσει, σίγουρα όμως θα έχουμε ευρήματα Αρχαϊκών Κλασικών Χρόνων από τη μια και Βυζαντινών Χρόνων από την άλλη, όπου εδώ ήδη έχουμε πολλές ενδείξεις ωραιότατης εμφιαλωμένης βυζαντινής κεραμικής που θα εκτίθεται αργότερα στο Μουσείο, που πρέπει να είναι συγγενική με το μεγάλο βυζαντινό εργαστήριο των Σερρών. Ξέρουμε δηλαδή, ότι αυτή την εποχή, στα μεσοβυζαντινά και στα βυζαντινά χρόνια, υπήρχε ακμαίο εργαστήριο στις Σέρρες, που είναι και πολύ κοντά και φαίνεται ότι διακινούσε και προφανώς προμήθευε την κεραμική του στην περιοχή. Πρόκειται για κεραμική ταφικής χρήσης, γιατί τη βρίσκουμε σε συνδυασμό με οστεολογικά λείψανα και με περιβάλλον ταφικό, δύο νεκροπόλεων.»
Η αρχαία Εγνατία
Συνέχεια έχει η αρχαία Εγνατία, για την οποία ο κ. Παπαδόπουλος ελπίζει ότι θα τη συναντήσουν στη συνέχεια, αν σταθούν τυχεροί. «Τώρα είμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο της όδευσης, της τοποθέτησης του σκάμματος της τάφρου και μέχρι εδώ έχουμε κάνει μια πάρα πολύ καλή δουλειά υποδομής, με τη βοήθεια και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αλλά και ενός από τα μεγαλύτερα εργαστήρια της Γαλλίας, για να βρούμε πολύ καλές τεκμηριώσεις από αεροφωτογραφίσεις, που μας δείχνουν τα ίχνη των οδών αυτής της περιοχής, του νοτίου τμήματος της περιοχής της Δράμας και βέβαια με μεγαλύτερο ενδιαφέρον, η εστίαση είναι περισσότερο στην αρχαία Εγνατία.
Τώρα πιστεύουμε ότι, πιθανόν εκεί που είμαστε τώρα, στην περιοχή μεταξύ Καλαμπακίου και Μαυρολεύκης, θα εντοπίσουμε λείψανα οδικών δικτύων, μπορεί οθωμανικών, μπορεί να είναι και η αρχαία Εγνατία.»
Όπως επισημαίνει, η όδευση του αγωγού έχει πλάτος μόνο 4 μέτρα, «οπότε πρέπει να είσαι τυχερός για να πέσεις επάνω στην αρχαία Εγνατία.»
Πριν από τον αγωγό…
Σε ερώτηση, αν η αρχαιολογική σκαπάνη προηγείται του αγωγού, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δράμας, σημειώνει ότι όντως προηγείται του σκαψίματος της τάφρου. «Το δυναμικό μας πληρώνεται από τις εταιρείες του αγωγού ΤΑΡ. Ο μόνος που έχει άμεση σχέση είμαι εγώ, ως εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού», μας λέει, και τονίζει ότι, «η διέλευση του αγωγού είναι άλλο πρόγραμμα από τις ανασκαφές που κάνουμε εμείς. Πρόκειται για δύο διαφορετικά έργα. Στην τάφρο του αγωγού, προσπαθούμε να εντοπίσουμε αν έχει κάτι. Σαφώς προηγούμεθα και εφόσον δεν υπάρχουν αρχαιολογικά λείψανα, δίνουμε την εντολή να τοποθετηθεί ο αγωγός.»
Στην ερώτηση τι γίνεται όταν βρεθούν αρχαιολογικά ευρήματα, επισημαίνει: «Εφόσον υπάρχουν αρχαιολογικά λείψανα, η διαδικασία σταματάει, προσπαθούμε να δούμε σε πόση έκταση είναι η αρχαιολογική θέση και μετά μπαίνει ο αγωγός, με μια τροποποίηση που έχουμε υπογράψει με τον ΤΑΡ και προσθέτουμε να προχωρήσουμε σε μια καινούρια θέση.
Όταν βρεθεί μια αρχαιολογική θέση, ο αγωγός δεν αλλάζει όδευση έστω και λίγα μέτρα. Σύμφωνα με το μνημόνιο που έχει υπογραφεί, προβλέπεται ακόμα και καταστροφή αυτού που θα βρεις. Έχουμε μια τέτοια περίπτωση στο Φωτολίβος, για ένα απλό τοιχίο, ύψους 30 εκατοστών που είναι ένας περίβολος. Στην περίπτωση αυτή, δεν αποκλείεται μετά από γνωμάτευση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το Υπουργείο Πολιτισμού να αποφασίσει καθαίρεση του τοιχίου, πάντα εντός της όδευσης του πλάτους των 4 μέτρων του αγωγού. Την απόφαση παίρνει πάντα το Υπουργείο Πολιτισμού.»
Κατά τα άλλα, όπως επισημαίνει, γίνεται η φωτογράφηση των αρχαιοτήτων, μεταφέρονται όσα απ’ αυτά μπορούν να μεταφερθούν, εξαντλούνται όλες οι πιθανότητες για το αν ο αγωγός μπορεί να περάσει από πάνω ή από κάτω και το έργο προχωράει.
Ο ναός της Αγίας Σοφίας στο νέο ΕΣΠΑ
Με την ευκαιρία, ρωτήσαμε τον κ. Παπαδόπουλο, σε ποιο σημείο βρίσκονται οι εργασίες συντήρησης στον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας στη Δράμα. Όπως μας είπε, έχει ήδη ολοκληρωθεί το πρώτο μέρος του έργου με το προηγούμενο έργο, και αναμένεται η ένταξη του δεύτερου μέρους στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020, με έναν προϋπολογισμό περίπου 700.000 €. Αυτή τη στιγμή, αναμένεται η παράδοση του φακέλου της μελέτης από την πρώην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλας προς την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας.
Η Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης, έχει αποφασίσει να εντάξει το έργο αυτό στο νέο ΕΣΠΑ, στον Τομέα Πολιτισμού της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) της Εγνατίας Οδού.
«Παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια μεγάλη απόσταση από την Εγνατία, έχουν μπει από την πλευρά του Δήμου το Τέμενος της πλατείας Δικαστηρίων και από την πλευρά της δικής μας Εφορείας ο ναός της Αγίας Σοφίας, ως συνεχιζόμενο έργο», λέει ο κ. Παπαδόπουλος και αναφερόμενος σε χρονοδιάγραμμα, επισημαίνει ότι ο φάκελος της μελέτης για το έργο της Αγίας Σοφίας, θα είναι στη Δράμα περί τα τέλη Μαρτίου.
Ένα άλλο μεγάλο έργο που δουλεύουν στην ίδια λογική, είναι οι δύο θέσεις στην περιοχή του Κεφαλαρίου: «Δύο πολύ σημαντικές θέσεις, του Ρωμαϊκού αγωγού και της αγροικίας των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Εκεί επειδή είναι κοντά στο Κεφαλάρι, λειτουργούν σαν αρχαιολογικό πάρκο. Αυτά είναι τα δύο μεγάλα έργα, που μέχρι τώρα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας ετοιμάζει για το νέο ΕΣΠΑ και πιστεύω ότι επειδή έχουμε και τη συνδρομή και τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας, θα μπορέσουμε αργότερα να εντάξουμε και το έργο των Τειχών.»
