30 Ιουνίου – 112 Χρόνια
Μνήμης από το πρώτο
ολοκαύτωμα του Δοξάτου
Εκδηλώσεις Μνήμης και Τιμής από τον Πολιτιστικό Μορφωτικό Σύλλογο Δοξάτου για τα θύματα της Σφαγής του Δοξάτου με καλεσμένο τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ανωγείων
Εκατόν δώδεκα χρόνια συμπληρώνονται φέτος, από το πρώτο ολοκαύτωμα του Δοξάτου στις 30 Ιουνίου 1913. Πρόκειται για μια από τις χειρότερες σφαγές και καταστροφές που υπέστησαν οι κάτοικοι του Δοξάτου εκείνης της εποχής, ακριβώς μία μέρα πριν από την απελευθέρωση της Δράμας την 1η Ιουλίου 1913.
Η σφαγή των κατοίκων του Δοξάτου στις 30 Ιουνίου 1913, ήταν ένα μέρος του γενικού και προαιώνιου σχεδίου της εξόντωσης του Ελληνισμού, ένα ειδεχθές έγκλημα γενοκτονίας.
Στο πλαίσιο του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, η περιοχή μας καταλαμβάνεται από το «σύμμαχο» βουλγαρικό στρατό, που αξιοποιεί την ευκαιρία για προέλαση προς το Νότο, για να υλοποιήσει το εθνικό πρόγραμμα εξόδου στο Αιγαίο. Ο αριθμός των θυμάτων, η αναλογία τους με τον πληθυσμό – ένας στους τρεις Έλληνες του Δοξάτου δολοφονήθηκε – και ο τρόπος εκτέλεσής τους, προκαλεί διεθνώς αποτροπιασμό.
Η επίθεση του βουλγαρικού ιππικού εναντίον των αμάχων που διέφυγαν στο χείμαρρο και στα χωράφια, ο αποτρόπαιες εκτελέσεις, η απίστευτη βία που ασκήθηκε μέσα στην κωμόπολη, η υλική καταστροφή και η λεηλασία, θυμίζουν βομβαρδισμένες περιοχές.
Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Δράμας Αγαθάγγελο, «Το φιλόκαλον, φιλοπρόοδον, το ευφορώτατον και φιλογενέστατον Δοξάτον… μετεβλήθη σήμερον εις ερείπια και οι κάτοικοί του εις σφάγια», «εσπαθίζοντο και ελογχίζοντο με τον πλέον θηριώδη τρόπο γυναίκες, γέροντες και παιδιά».
Η στοχοποίηση του άμαχου πληθυσμού, παραπέμπει μάλλον σε διαδικασία «εκδίκησης» προς τον άμαχο πληθυσμό παρά σε στρατιωτική αναγκαιότητα. Η συμμετοχή των Δοξατιανών σο Μακεδονικό Αγώνα, η προσήλωσή τους στην Ορθοδοξία, στην ελληνική παιδεία και τη γλώσσα, η σημασία του τόπου ως κέντρου ελέγχου της καλλιέργειας, επεξεργασίας και εμπορίας του καπνού, αποτελούν τις κυριότερες αιτίες της καταστροφής του.
Η ιστορία θα επαναληφθεί άλλες δύο φορές, το 1916 – 1918 με κατοχή, εξοντώσεις και ομηρία στις 29 Σεπτεμβρίου του 1941 με βαρύ φόρο αίματος και πάλι.
“Μνήμη Ψυχών”
Κάθε χρόνο ο Πολιτιστικός Μορφωτικός σύλλογος Δοξάτου φιλοξενεί τον Πολιτιστικό σύλλογο μιας άλλης Μαρτυρικής πόλης και φέτος επιλέχθηκαν τα Ανώγεια για τη μεγάλη εκδήλωση με τίτλο “Μνήμη Ψυχών” που θα γίνει στο πνευματικό κέντρο Δοξάτου, την Κυριακή 29 Ιουνίου στις 8,30 μ.μ όπου η αντιπροσωπεία του Συλλόγου Ανωγείων θα προβάλλει φωτογραφικό υλικό και θα εξιστορήσει τα γεγονότα από τα τρία Ολοκαυτώματα των Ανωγείων, θα απαγγείλει ποιήματα, θα τραγουδήσει και χορέψει ως φόρο τιμής στα θύματα.
Αναλυτικά στην ανακοίνωση του ο Πολιτιστικός σύλλογος Δοξάτου αναφέρει: “Με αφορμή τις εκδηλώσεις Μνήμης και Τιμής για τα θύματα της Σφαγής του Δοξάτου την 30η Ιουνίου 1913, τα τελευταία χρόνια έχουμε καθιερώσει να φιλοξενούμε τον Πολιτιστικό Σύλλογο ενός άλλου μαρτυρικού και ιστορικού τόπου.
Τα προηγούμενα χρόνια είχαμε τη χαρά και τιμή να φιλοξενήσουμε αντιπροσωπείες Πολιτιστικών Συλλόγων των Καλαβρύτων, του Κομμένου, των Λιγκιάδων.
Φέτος, με μεγάλη χαρά και τιμή φιλοξενούμε αντιπροσωπεία του Πολιτιστικού Συλλόγου Ανωγείων.
Σας προσκαλούμε να τιμήσετε με την παρουσία σας την εκδήλωση – αφιέρωμα στην ιστορία των Ανωγείων.”
Το ιστορικό της ημέρας
Μετά την απελευθέρωση των Σερρών, το 21ο Σύνταγμα της 7ης Μεραρχίας διατάσσεται να κατευθυνθεί προς τη Δράμα και να συνεχίσει την καταδίωξη των Βουλγάρων, που κατείχαν την περιοχή από τον Οκτώβριο του 1912.
Το πρωί της 30ης Ιουνίου 1913 , μία ίλη ιππικού της 10ης Μεραρχίας του βουλγαρικού στρατού, με επικεφαλής τους ταγματάρχες Μπίρνεφ και Σιμεόνοφ, συνεπικουρούμενη από ένα τάγμα πεζικού και ομάδες κομιτατζήδων, κυκλώνει το Δοξάτο (9 χιλιόμετρα νοτιανατολικά της Δράμας. Σκοπός τους να σφάξουν και να λεηλατήσουν το πλούσιο χωριό της Δράμας, που κατοικείται από Έλληνες χριστιανούς και μουσουλμάνους. Ως δικαιολογία προβάλλουν το επιχείρημα ότι είχαν παρενοχληθεί από ομάδες Ελλήνων προσκόπων (στρατιωτικό σώμα από εθελοντές απόμαχους του Μακεδονικού Αγώνα).
Αμέσως, οι επιδρομείς άρχισαν να σφάζουν αδιακρίτως όσους Δοξατινούς και Δοξατινές είχαν απομείνει στο χωριό, με πρωτοστατούντες τους κομιταζήδες. Στη συνέχεια περιέλουσαν με πετρέλαιο τα σπίτια του Δοξάτου και το παρέδωσαν στις φλόγες. Με τους Βουλγάρους συνενώθηκαν και αρκετοί μουσουλμάνοι του Δοξάτου, τους οποίους οι επιδρομείς έπεισαν ότι η Βουλγαρία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν συμμαχήσει κατά της Ελλάδας.
Ο τραγικός απολογισμός των βουλγαρικών ωμοτήτων στο Δοξάτο ήταν 650 νεκροί (περίπου το ένα τρίτο των κατοίκων), ενώ 240 σπίτια και 80 καταστήματα καταστράφηκαν ολοσχερώς. Αφού ολοκλήρωσαν το απάνθρωπο έργο τους, οι επιδρομείς με τη λεία τους κατευθύνθηκαν προς τα βόρεια. Την επομένη, 1η Ιουλίου 1913, το 21ο Σύνταγμα του ελληνικού στρατού κατέλαβε αμαχητί τη Δράμα και το Δοξάτο και ολοκλήρωσε την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας.
Η σφαγή και η πυρπόληση του Δοξάτου απασχόλησε τον διεθνή Τύπο, που περιέγραψε με μελανά χρώματα την εν γένει συμπεριφορά των Βουλγάρων.
Το Δοξάτο, βίωνε για πρώτη φορά, την τραγική ιστορία του και το μίσος των Βουλγάρων, όπως θα το βίωνε το ίδιο άγρια το 1917 και το 1941.
Το καλοκαίρι του 1917 οι Βούλγαροι επιστρέφουν στο Δοξάτο και όσους άντρες είχαν διασωθεί από τη σφαγή του 1913 τους σύρουν ομήρους στη Βουλγαρία. Περισσότεροι από 70 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μακριά από τον τόπο τους.
Ενώ, στις 29 Σεπτεμβρίου του 1941, όταν η Ελλάδα βιώνει την τριπλή κατοχή, οι Βούλγαροι έχουν στόχο τους και πάλι το Δοξάτο. Σφαγιάζουν τουλάχιστον διακόσιους ανθρώπους!
Γεγονός ότι οι Βούλγαροι είχαν βάλει στόχο στο Δοξάτο, με στόχο να το εξαφανίσουν για κάποιο λόγο από τον χάρτη της περιοχής. Τόσο μεγάλο ήταν το μίσος τους. Παρ’ όλα αυτά, το Δοξάτο άντεξε στο χρόνο μέχρι και σήμερα!
Παράλληλες δράσεις
Στο πλαίσιο των παράλληλων δράσεων ο Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Δοξάτου, λειτουργεί έκθεση φωτογραφικού υλικού των γεγονότων της 30ης Ιουνίου 1913 στο Πνευματικό Κέντρο Δοξάτου.
Παράλληλα, λειτουργεί έκθεση βιβλίων που αντλούν την θεματολογία τους από την ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913 και αποτυπώσεις των γεγονότων στον Τύπο της εποχής.
