Ένα επίκαιρο θέμα από το Ίδρυμα «Καλαϊτζίδη» στην Καλλίφυτο
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ChatGPT)
και η αξιοποίησή της με κριτικό και ηθικό
τρόπο ως ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο
Μιλούν στον «Π.Τ.» η καθηγήτρια Γλωσσολογίας κα. Γαβριηλίδου, η καλλιτεχνική διευθύντρια του ιδρύματος κα. Μπανά και η υποψήφια διδάκτωρ Γλωσσολογίας κα. Μαρκοπούλου.
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ενδιαφέρουσα εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, στο αίθριο του Κοινωφελούς Ιδρύματος – Πνευματικού Κέντρου «Αιμίλιος Θεοχάρη Καλαϊτζίδης» στην Καλλίφυτο, με κεντρικό θέμα την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν ο Δικηγορικός Σύλλογος Δράμας, η Εταιρεία Επιστημών Αγωγής Δράμας και οι εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ. Έναυσμα και επίκεντρο της εκδήλωσης το νέο επιστημονικό σύγγραμμα «Διδάσκοντας και Μαθαίνοντας Γλώσσα με το ChatGPT», της Καθηγήτριας Γλωσσολογίας στο Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) και Επισκέπτριας Καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, κας Ζωής Γαβριηλίδου.
Κατά την έναρξη της εκδήλωσης, χαιρέτησαν ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Δράμας κ. Πούλιος, ο πρόεδρος της Εταιρείας Επιστημών Αγωγής Δράμας κ. Κωνσταντινίδης και ο πρόεδρος της Κοινότητας Καλλιφύτου κ. Σαββαΐδης.
Εισηγητές στην εκδήλωση ήταν η κα. Ζωή Μαρκοπούλου, Υποψήφια Διδάκτωρ Γλωσσολογίας, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας (ΔΠΘ), ο κ. Γρηγόρης Μιχαηλίδης, Επίκουρος Καθηγητής Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας και η κα Πολύνα Γ. Μπανά, Δικηγόρος, Συγγραφέας, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Ιδρύματος “Αιμίλιος Θεοχάρη Καλαιτζίδης”, κάτοχος Μάστερ (MA) στην Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη και Αυτοδιοίκηση, ενώ την κεντρική εισήγηση είχε η συγγραφέας και καθηγήτρια του Δ.Π.Θ. κα. Γαβριηλίδου.
Γαβριηλίδου: Ένα μεγάλο βοήθημα
Για το βιβλίο της, αλλά και για το Chat GPT, μίλησε στον «Π.Τ.» η κα. Γαβριηλίδου, επισημαίνοντας αρχικά ότι «το βιβλίο γράφτηκε όταν ήμουν στην Αμερική, ακριβώς γιατί είδα το ChatGPT και τι μεγάλο σάλο προκαλούσε και σκέφτηκα ότι αυτό θα είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο».
Όπως εξηγεί, «σκέφτηκα ότι θα πάρει χρόνο στην Ελλάδα μέχρι οι εκπαιδευτικοί να μπορέσουν να έχουν μια συστηματική επιμόρφωση για αυτό το εργαλείο και για άλλα αντίστοιχα. Έτσι, λοιπόν, αποφάσισα να γράψω ένα βιβλίο απλό, σε δέκα μαθήματα να εξηγώ στους εκπαιδευτικούς πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο αυτό για να βελτιώσουν τη διδακτική πράξη, να την κάνουν πιο προσβάσιμη, να την κάνουν πιο εξατομικευμένη, πιο ενδιαφέρουσα για τα παιδιά. Αλλά όχι μόνο αυτό».
Στόχος της, όπως αναφέρει είναι, «να βοηθήσω και άτομα που δεν έχουν την οικονομική ικανότητα να μάθουν μια γλώσσα, πληρώνοντας στο φροντιστήριο, με τη βοήθεια του ChatGPT και γονείς που θέλουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους που μαθαίνουν μια γλώσσα, να βοηθηθούν. Άρα αυτή είναι η λογική του βιβλίου. Είναι γραμμένο σε πολύ απλή γλώσσα. Έχει από τη μια πλευρά θεωρία, αλλά από την άλλη πολύ πράξη, για να μπορέσουν να εξοικειωθούν οι εκπαιδευτικοί και κυρίως να καταπολεμήσουν τον αρχικό τους φόβο».
Το ChatGPT στην Ελλάδα
Ερωτώμενη για το ποια είναι σήμερα η κατάσταση με το ChatGPT στην Ελλάδα και πώς χρησιμοποιείται, σημειώνει: «Κατ’ αρχάς το χρησιμοποιούν οι περισσότεροι μαθητές. Το χρησιμοποιούν οι περισσότεροι φοιτητές και μάλιστα και για καλό σκοπό, όχι μόνο για να κάνουν εργασίες. Δηλαδή το χρησιμοποιούν για παράδειγμα για να βοηθηθούν όταν δεν έχουν τον καθηγητή να τον ρωτήσουν κάτι. Ρωτούν το ChatGPT να πάρουν μια πληροφορία άμεση και μετά μπορούν να το επιβεβαιώσουν. Οι μαθητές το χρησιμοποιούν για να κάνουν τις εργασίες τους και αυτό – κάθε φορά που λέω στα σεμινάρια που κάνω στους εκπαιδευτικούς, γιατί έχω κάνει πάρα πολλά- σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουμε το τι ζητάμε από τους μαθητές. Αν τους ζητάμε κάτι, όπως αυτά που κάναμε έως τώρα, οι μαθητές απλά θα αντιγράφουν τις απαντήσεις από το ChatGPT.
Πρέπει εμείς να βάλουμε τα παιδιά να το χρησιμοποιήσουν με τους δικούς μας όρους, λέγοντάς τους για παράδειγμα να συγκρίνουν ένα κείμενο που έκαναν οι ίδιοι με ένα κείμενο που έκανε το ChatGPT ή να κάνει ένα κείμενο το ChatGPT και να το αξιολογήσουν οι μαθητές. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούμε το κριτικό πνεύμα, αυτό που θέλουμε, την κριτική σκέψη και κυρίως βάζουμε όρια στο πως χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη, διαφορετικά θα μας ξεπεράσει και δεν το θέλουμε».
Αναφερόμενη στους εκπαιδευτικούς, εξηγεί ότι «δεν το διδάσκουν αλλά το χρησιμοποιούν. Δηλαδή καλούν τα παιδιά να το χρησιμοποιήσουν για να μάθουν. Ουσιαστικά είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο. Θέλουν να το μετατρέψουν σε ένα εκπαιδευτικό εργαλείο».
Από αριστερά στο πάνελ η κα. Ζωή Μαρκοπούλου, η κα. Ζωή Γαβριηλίδου, ο κ. Ηλίας Σαραφίδης και η κα. Πολύνα Μπανά.
Ασφάλεια και παιδιά
Ερωτώμενη με το πόσο ασφαλές είναι για τους μαθητές και γενικά για τα παιδιά, η κα. Γαβριηλίδου, τονίζει: «Για αυτό το λόγο λέω ότι πρέπει να μάθουμε να το χρησιμοποιούμε με τους δικούς μας όρους, γιατί αν το αφήσουμε ανεξέλεγκτα, είναι σαν να δίνουμε μια ατομική βόμβα στα παιδιά και δεν ξέρουμε πότε θα απασφαλίσει.
Άρα, λοιπόν, για αυτό πρέπει πρώτα να εκπαιδευτούν οι εκπαιδευτικοί για να μάθουν πως το χρησιμοποιούν σωστά και δευτερευόντως να βοηθήσουν τα παιδιά να το χρησιμοποιήσουν οριοθετημένα, με κριτικό και ηθικό τρόπο. Γιατί η χρήση του έχει και πάρα πολλά ηθικά ζητήματα. Δεν λέω μόνο τα περιβαλλοντικά, ότι κάθε φορά που πατάμε το κουμπάκι, είναι σαν να χύνουμε ένα μπουκάλι νερό.
Είναι πολύ ενεργοβόρο. Είναι και άλλα ζητήματα, όπως αυτά που λέμε οι θάλαμοι αντήχησης. Όταν διαβάζουμε κάτι γενικά στο διαδίκτυο, οι αλγόριθμοι, η τεχνητή νοημοσύνη, μας δίνει στη συνέχεια να διαβάζουμε μόνο τέτοια πράγματα, σαν αυτά που διαβάσαμε πριν. Άρα, λοιπόν, νομίζουμε ότι ζούμε σε μια φούσκα και ότι όλοι σκέφτονται το ίδιο με εμάς. Σκεφτείτε πόσο απόλυτους μας κάνει αυτό, σκεφτείτε πως θα βρεθούμε σε ένα πάνελ να λύσουμε προβλήματα, που έχουμε να λύσουμε σύνθετα προβλήματα στην κοινωνία έξω. Επίσης, με τι δεδομένα έχει εκπαιδευτεί; Υπάρχει προκατάληψη στα δεδομένα που έχει εκπαιδευτεί; Είναι πάρα πολλά».
Μπανά: Το ChatGPT στη λογοτεχνία
Από την πλευρά της, η κα. Μπανά σημειώνει ότι το Ίδρυμα Καλαϊτζίδη «δεν είναι η πρώτη φορά που συμπράττει και συνεργάζεται με το Δικηγορικό Σύλλογο, ενώ για πρώτη φορά συνεργάζεται με την Εταιρεία Επιστημών Αγωγής Δράμας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά επίκαιρο θέμα, το οποίο νομίζω ήδη μας έχει χτυπήσει την πόρτα και σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο».
Η ίδια αναφέρεται κυρίως στο ζήτημα της λογοτεχνικής πλευράς, σημειώνοντας: «Από τη λογοτεχνική πλευρά, η τεχνητή νοημοσύνη έχει παρεισφρήσει στον χώρο της λογοτεχνίας και στον χώρο της λογοτεχνικής μετάφρασης. Φυσικά και είμαι κάθετα ενάντια όσον αφορά στη λογοτεχνική συγγραφή, γιατί πιστεύω ότι καταργείται, όχι υποκαθίσταται απλώς, ο ρόλος του συγγραφέα όπως τον γνωρίζουμε και όπως έχει νόημα και σημασία. Καταργείται δηλαδή η φαντασία, η σκέψη, που όλα αυτά συνηγορούν στη σύνθεση ενός λογοτεχνικού έργου. Όσον αφορά στη λογοτεχνική μετάφραση, δεν το λένε ανοιχτά όσοι κάνουν χρήση τεχνητής νοημοσύνης, για ευνόητους λόγους, γιατί αυτοϋπονομεύονται έως αυτοκαταργούνται».
Επισημαίνει μάλιστα η κα. Μπανά, ότι, «το 1/3 των μεταφραστών έχει χάσει τη δουλειά του. Επίσης το 1/3 των εικονογράφων. Νομίζω ότι καλπάζει με μεγαλύτερους ρυθμούς, γιατί είναι πιο εύκολη η αναπαραγωγή σκίτσων, η εικονογράφηση. Όσον αφορά για τη λογοτεχνική μετάφραση, στερείται βάθους. Είναι αυτονόητο, αλλά έρχονται και το λένε ανοιχτά και επίσημα, ότι δεν είναι το μέλλον, είναι το παρόν των εκδόσεων».
Μαρκοπούλου: Διδασκαλία και εκμάθηση
Από την πλευρά της, με δήλωσή της στον «Π.Τ.» η κα. Μαρκοπούλου σημειώνει ότι, «το ChatGPT, στηρίζει τη διδασκαλία και την εκμάθηση της γλώσσας πάνω σε ένα σύγχρονο εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο πολλοί ακόμα αντιμετωπίζουν με δισταγμό. Και όμως, μας δείχνει πως, αντί να φοβόμαστε, μπορούμε να το γνωρίσουμε, να το κατανοήσουμε και να το αξιοποιήσουμε με στόχο τη βαθύτερη καλλιέργεια της γλώσσας. Να γίνει σύμμαχος στη μάθηση. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γλώσσα δεν είναι απλώς ένα μέσο επικοινωνίας. Είναι φορέας ταυτότητας, δημιουργικότητας και μνήμης.
Το ChatGPT, όπως ξέρουμε, είναι ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης που βασίζεται στη γλώσσα. Και ακριβώς επειδή βασίζεται στη γλώσσα, μας καλεί να το χρησιμοποιήσουμε με ευθύνη, φαντασία και κριτική σκέψη. Όχι για να αντικαταστήσουμε τον εκπαιδευτικό, τον συγγραφέα ή τον δημιουργό, αλλά για να ενισχύσουμε τη δουλειά τους. Να δώσουμε νέα πνοή στη διδασκαλία, στη δημιουργική γραφή, στην πολιτιστική έκφραση».
