Την Παρασκευή 25 Απριλίου της Ζωοδόχου Πηγής
Μέσα από τα πανάρχαια
ίχνη ζωντανεύει η παράδοση
στο Μοναστηράκι
Μιλάει στον «Π.Τ.» ο πρόεδρος του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Μοναστηρακίου κ. Παπουτσής
Του Θανάση Πολυμένη
ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ Παρασκευή 25 Απριλίου, ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής, διοργανώνεται για μια ακόμα χρονιά, η μεγάλη και σημαντική εκδήλωση του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Μοναστηρακίου Δράμας, «Πιο κοντά στη ρίζα της ζωής μας».
Οι φετινές εκδηλώσεις έχουν θέμα: «Ψηλάφηση στα Πανάρχαια Ίχνη πριν το Θέατρο» και θα αρχίσουν στις 18.00 το απόγευμα στην πλατεία Μοναστηρακίου.
Έχει τεκμηριωθεί πως ο κύκλος των δρωμένων εν γένει θεωρείται ως μια προαισθητική μορφή Θεάτρου. Μορφές και δρώμενα που παρίστανται μπροστά σε μια κοινότητα χωρίς λόγο, κυρίως μιμήσεις, οι οποίες έχουν προεκτάσεις, απηχούν τους μύθους κάθε κοινότητας, που εκφράζονται και τις καταλαβαίνουν μόνο αυτοί που ξέρουν.
Το Μοναστηράκι, είναι ένα από τα χωριά της Δράμας, το οποίο κάνει ιδιαίτερη προσπάθεια για τη διατήρηση των εθίμων και των παραδόσεων.
Μιλώντας στον «Π.Τ.» ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Γιάννης Παπουτσής, σημειώνει ότι «ο Σύλλογος έχει την ευθύνη της συνέχισης της τέλεσης του πατροπαράδοτου
εθίμου των “Αράπηδων” κάθε χρόνο, ανήμερα των Θεοφανείων, ενός δρωμένου που περιέχει πάμπολλα στοιχεία της Διονυσιακής λατρείας, αρμονικά και άρρηκτα δεμένα με στοιχεία της Χριστιανικής και πρόσφατης Ελληνικής παράδοσης με πολλές εναπομείνασες τελετουργίες πλείστων όσων συμβολισμών, ενός εθίμου – δρωμένου που έχει προβληθεί ιδιαίτερα, και που φέτος έγινε το αδιαχώρητο από πάρα πολλούς ξένους επισκέπτες».
Να σημειώσουμε ότι, ο Σύλλογος είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με αύξοντα αριθμό 805 και οι δραστηριότητές του δεν περιορίζονται στα στενά όρια του Δήμου Δράμας, επιπλέον με την Α. Π. 48388/07-02-2022 οι Αράπηδες Μοναστηρακίου Δράμας ενεγράφησαν στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
48 χρόνια
Ιδιαίτερα σημειώνει ο κ. Παπουτσής, ότι «φέτος συμπληρώθηκαν αισίως 48 χρόνια προσφοράς και δημιουργίας από την ίδρυση του Συλλόγου μας. Έχει δημιουργήσει τον ισχυρό πολιτιστικό θεσμό “Πιο Κοντά στη Ρίζα της Ζωής μας” κάθε χρόνο ανήμερα της Ζωοδόχου Πηγής (πανηγύρι του χωριού), που το κύρος και το υψηλό επίπεδο των εκδηλώσεών του είναι πασίδηλα».
Ο κ. Παπουτσής κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής, λέγοντας:«Το Μοναστηράκι πανηγυρίζει κάθε χρόνο την Παρασκευή της Διακαινησίμου. Γιορτάζει την Παναγία του, τη Ζωοδόχο Πηγή μας. Η παράδοση θέλει την αυθεντική εικόνα της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας του Παγγαίου να «φεύγει» απ’ τη σπηλιά μας, της Ζωοδόχου Πηγής, από κορυφή βουνού σε κορυφή με προστατευτικές φωτιές γύρω της, για να μην την καταπατήσουν, την καταστρέψουν οι Τούρκοι.
Η εικόνα εκείνη όμως μας άφησε πίσω τα δάκρυά της ως αγιασμό. Μας κατέστησε υπεύθυνους να γιορτάζουμε τη Ζωοδόχο Πηγή.
Πολλές είναι οι μαρτυρίες -γραπτές και προφορικές- που μας λένε ότι παλαιότερα την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής γινόταν μεγάλο πανηγύρι στο Μοναστηράκι μια και πουθενά αλλού, στη γύρω περιοχή, δεν γιόρταζαν τη μέρα αυτή, συγκεντρώνονταν πολύς κόσμος για να προσκυνήσει αλλά και να διασκεδάσει».
Αναφερόμενος στα στοιχεία που υπάρχουν σημειώνει ότι, «πολλά λέγονται όχι μόνο για την εμφάνιση της Παναγίας σε ντόπιους και ξένους αλλά και για τα θαύματά της. Είναι εξάλλου πασίγνωστοι «οι θρύλοι και η ιστορία του σπηλαίου στο γραφικό Μοναστηράκι». Η παλαιότερη εκδοχή θέλει τους Τρανίψιους 4 ή Τρανίψες να λατρεύουν ως σύμβολο της ανεξάντλητης δημιουργικής δύναμης της Μητέρας Γαίας (Γης) ή της θεάς Δήμητρας (Μήτρως ή μπάμπω Μήτρας, Θεάς της γονιμότητας και της βλάστησης)…».
Πρωτύτερα γινόταν εκδηλώσεις απλού πανηγυρικού χαρακτήρα που κατέληγαν σε πάνδημο γλέντι, αυτό ούτως ή άλλως συνεχίζεται και δεν χάθηκε το πνεύμα και ο χαρακτήρας των εκδηλώσεων και του γλεντιού όπως παραδοσιακά γίνεται στα ελληνικά πανηγύρια».
Τονίζει ακόμα ότι, «περάσαμε από την αυτοοργάνωση και τον αυτοσχεδιασμό στις φολκλορικές εκδηλώσεις μιας άλλης εποχής χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, στην οργάνωση και στον σχεδιασμό δίχως να καταργούμε τις αυτόνομες, αυτοδύναμες λειτουργίες και εκφράσεις στο ευρύτερο ηθικό, σεβάσμιο, αξιακό πλαίσιο της κοινότητας.
Συναισθανόμενοι γι’ αυτό την ευθύνη της συνέχειας δημιουργήσαμε και οικοδομούμε
τον πολιτιστικό θεσμό «Πιο Κοντά στη Ρίζα της Ζωής μας», που εμπνευστήκαμε απ’ το στίχο του Γ. Σεφέρη, κάνοντάς τον σημαία μας, ταυτίζοντας τη ρίζα με την τοπική ιστορική και πολιτιστική μας παράδοση και κληρονομιά».
Από το 1995 μέχρι και σήμερα, ο πολιτιστικός αυτός θεσμός στο Μοναστηράκι, συνίσταται σε θεματικές μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, στις οποίες συμμετέχουν τα παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα του Συλλόγου, καθώς και Συλλόγων της Ελλάδας και του εξωτερικού, με στόχο την προβολή της λαϊκής- παραδοσιακής, μουσικοχορευτικής μας κληρονομιάς. Τριάντα ένα χρόνια πέρασαν αισίως από την καθιέρωσή του.
H διοργάνωση των θεματικών αυτών μουσικοχορευτικών εκδηλώσεων από το Σύλλογο, έχει αποκτήσει εκείνο το απαραίτητο κύρος και το υψηλό επίπεδο – και εξαιτίας της εφευρετικότητάς τους – για να μας κατατάσσουν στην πρωτοπορία της νέας δημιουργίας, που πάντα βασίζεται στην πλούσια λαϊκή μας παράδοση, τον τοπικό μας πολιτισμό. «Αναπτύξαμε, φωτίσαμε, αναλύσαμε και παρουσιάσαμε πολλά θεματικά πεδία έως τώρα, αλλά η παράδοσή μας είναι τόσο πλούσια και το εύρος της τόσο πλατύ, για να βολευτούμε μόνο σ’ αυτά που έγιναν», καταλήγει ο κ. Παπουτσής.
