Έθιμα και δρώμενα
την ημέρα
των Θεοφανείων στη Δράμα
Στις 11.30 ο Αγιασμός των Υδάτων στην Αγία Βαρβάρα
Στην Αγία Βαρβάρα και στις Πηγές Δοξάτου ο Σεβασμιώτατος Μητρολίτης Δράμας
ΜΕ ΓΕΝΙΚΑ καλό καιρό αναμένεται να γίνει αύριο Σάββατο 6 Ιανουαρίου, ο Αγιασμός των Υδάτων σε όλο το Νομό Δράμας.
Αναλυτικότερα, στις 11.30 το πρωί, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κ. Δωρόθεος, θα τελέσει στην ακολουθία του καθαγιασμού των υδάτων και της καταδύσεως του Τιμίου Σταυρού στις πηγές της Αγίας Βαρβάρας.
Ο ίδιος θα τελέσει επίσης και τον καθαγιασμό των υδάτων στις Πηγές του Δήμου Δοξάτου στις 12.30 το μεσημέρι.
Από εκεί και πέρα, τις ίδιες ώρες περίπου σε όλα τα χωριά του Νομού Δράμας, οι πιστοί θα παρακολουθήσουν την ρίψη του Τιμίου Σταυρού σε ποτάμια, λιμνούλες και δεξαμενές.
Τα έθιμα των Φώτων
Την παραμονή των Θεοφανείων, από τα παιδιά ψάλλονται τα κάλαντα των Φώτων σε διάφορες παραλλαγές, ενώ τα περισσότερα αρχίζουν με τους στίχους: «Σήμερα είν’ τα Φώτα και ο φωτισμός / και χαρά μεγάλη και αγιασμός…»
Ανήμερα της μεγάλης εορτής, εκατοντάδες κολυμβητές θα βουτήξουν στα παγωμένα νερά, κατά την τελετή Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού. Νεαρά, κυρίως, άτομα βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν πρώτα τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές των συντοπιτών τους.
Μεγάλος συνωστισμός γίνεται για παράδειγμα κάθε χρόνο στην Αγία Βαρβάρα, όπου μικροί και μεγάλοι βουτούν προκειμένου να πιάσουν τον σταυρό.
Η κατάδυση του Σταυρού, κατά τη λαϊκή πίστη, δίνει στο νερό καθαρτικές και εξυγιαντικές ικανότητες. Οι κάτοικοι πολλών περιοχών μετά τη κατάδυση τρέχουν στις παραλίες ή στις όχθες ποταμών και λιμνών για να πλύνουν τα αγροτικά τους εργαλεία, ακόμη και εικονίσματα. Κατά τη λαϊκή δοξασία, ακόμη και τα εικονίσματα με το πέρασμα του χρόνου χάνουν την αρχική δύναμη και αξία τους, που την αποκτούν όμως εκ νέου από το αγιασμένο νερό.
Στην Ελλάδα ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανίων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν περίτρομοι με την έλευση του ιερέα, κραυγάζοντας: «Φύγετε να φύγουμε κι έφτασε ο τρουλόπαπας με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του!»
Τα δρώμενα της Δράμας
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν την ημέρα των Θεοφανείων στη Δράμα εκδηλώσεις και δρώμενα που πραγματοποιούνται στα χωριά μας. Σκοπός τους είναι η εξασφάλιση της καλοχρονίας, δηλαδή η καλή υγεία και η πλούσια γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή. Μαύρες κάπες, δέρματα ζώων, μάσκες, κουδούνια και θόρυβοι, στάχτη και σταχτώματα, χοροί και αγερμοί, αναπαράσταση οργώματος και σποράς, πλούσιο φαγοπότι και ευχές επιδιώκουν να επενεργήσουν στην καρποφορία της φύσης.
Σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από την πόλη της Δράμας βρίσκεται το Μοναστηράκι, όπου κάθε χρόνο την ημέρα των Θεοφανίων, αναβιώνει το έθιμο των Αράπηδων. Έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική θρησκεία και πιο συγκεκριμένα στις διονυσιακές τελετές, ενώ έχει δεχτεί και χριστιανικές επιρροές. Οι Αράπηδες είναι μια εθιμική παράσταση (δρώμενο) με έντονα την υπερβολή, το μαγικό και το λατρευτικό στοιχείο, στην οποία συμμετέχουν οι κάτοικοι της περιοχής. Το ίδιο έθιμο συναντάμε επίσης και στα χωριά Βώλακας, Πετρούσα και Ξηροπόταμος, ενώ στην Καλή Βρύση αναβιώνει το δρώμενο του Μπαμπούγερου. Παρόμοια δρώμενα φυσικά γίνονται στο Βώλακα και στο Παγονέρι. Για όλα αυτά ο «Π.Τ.» έχει ήδη αναφερθεί αναλυτικά με δημοσιεύματα τις προηγούμενες ημέρες.
