ΕΣΚΗ – ΤΖΑΜΙ – Η μετατροπή του

σε Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου

Έρευνα –επιμέλεια Ιωάννης Στ. Σταυρίδης

Το παιχνίδι με την Κολοκυθιά το γνωρίζετε;

Το παίζανε οι πιτσιρικάδες της δεκαετίας του ΄50. Τότε, που δεν υπήρχαν κινητά, ούτε λαπ-τοπ, ούτε επιτραπέζια.

Τα παιχνίδια γίνονταν επί του χωματόδρομου ή κάποιας αλάνας.

Καμιά δεκαριά πιτσιρίκια, έκαναν έναν κύκλο μεταξύ τους, έπαιρναν από έναν αριθμό, 1,2,3,…..10, ένας ορίζονταν αρχηγός και το παιχνίδι άρχιζε.

Έλεγε ο αρχηγός:

• Έχω μια κολοκυθιά που κάνει τρία κολοκύθια.

Ο Νο 3 έπρεπε να ανταπαντήσει αμέσως.

-Γιατί να κάνει τρία.

– Αμ πόσα να κάνει;

-Ας κάνει πέντε.

-Και γιατί να κάνει πέντε;

-Αμ πόσα να κάνει;

Ας κάνει δέκα.

Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις έπρεπε να είναι γρήγορες, διαφορετικά υπήρχε η τιμωρία.

Με το πες ο ένας, πες ο άλλος, δεν αργούσε να έλθει και ο τσακωμός για να χαλάσει το παιχνίδι.

1924 στη Δράμα. Καλοκαιρινοί μήνες, ζεστές οι μέρες. Η απόσταση καμιά 30 μέτρα από την κεντρική πλατεία.

Έχουν κάτσει οι «σωτήρες» της Δράμας γύρο από ένα κτίριο και το……. κοιτάζουν.

• Να το κάνουμε εκκλησιά, λέει ο ένας.
• Γιατί να το κάνουμε εκκλησιά, λέει ο άλλος.
• Αμ τι να το κάνουμε;
• Να το κάνουμε θέατρο, ακούγεται μια φωνή.
• Και γιατί να το κάνουμε θέατρο.
• Αμ τι να τοπ κάνουμε;
• Να το κάνουμε βιβλιοθήκη.

Οι ημέρες περνούσαν εν μέσω διαμαρτυριών και φωνασκιών.

Τελικά κέρδισε – όπως πάντοτε φυσικά – ο ισχυρός.

Και το τζαμί ΕΣΚΗ – ΤΖΑΜΙ μετατράπηκε σε Ιερό Ναό αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.

Εσκί Τζαμί

Ο Άγιος Νικόλαος βρίσκεται στο κέντρο της Δράμας, στη νοτιοδυτική γωνία της Πλατείας Ελευθερίας. Επί Τουρκοκρατίας λεγότανε Εσκί τζαμί (αρχαίο τζαμί) ή Τσαρσί τζαμί (τζαμί της αγοράς). Το αρχικό κτίριο είχε χτιστεί από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β΄ (1481-1512).

Αυτά με λίγα λόγια, το ιστορικό του, όπως μπορεί να το βρει κανείς στο διαδίκτυο.

Πότε όμως το ΕΣΚΗ – ΤΖΑΜΙ μετατράπηκε σε εκκλησία;

«Το πρώτο ενδιαφέρον της εκκλησίας για μετατροπή του τζαμιού ΕΣΚΗ-ΤΖΑΜΙ  από Τζαμί σε Χριστιανικό Ναό το συναντάμε σε δημοσίευμα της εφημερίδας «ΘΑΡΡΟΣ» η οποία γράφει  τον Μάιο του 1924:

« Προς την Νομαρχίαν Δράμας διεβιβάσθη υπό της ενταύθα Μητροπόλεως έγγραφον δι’ ού αιτήται όπως μετά την ολοσχερή αναχώρησιν των Τούρκων της περιφερείας μας μετατραπώσι τέσσερα τεμένοι ήτοι Εσκή Τζαμί, το επί της οδού Φιλίππου – Γαληνού, το επί των οδών Άρμεν και Φωκίωνος το έναντι του Δημοτικού Νοσοκομείου  και το επί της οδού Κόδρου εις Εκκλησίας λόγω του υπερτετραπλασιασμού των Χριστιανών της πόλεώς μας μετά την εγκατάστασιν εις Δράμαν 20.000 περίπου προσφύγων».

Πέρασε ένας μήνας περίπου από τη μέρα που η Ι.Μ. Δράμας ζήτησε την μετατροπή  του ΕΣΚΗ ΤΖΑΜΙ σε εκκλησία και αυτό υλοποιείται στις 22 Ιουνίου του 1924.

Στην εφημερίδα «ΘΑΡΡΟΣ» διαβάζουμε:

«Εκυκλοφόρησε χθες πρόσκλησις της ιεράς Μητροπόλεως Δράμας όπως σήμερον περί την 10^ην π.μ. τελεσθή καθαγιασμός του τέως τεμένους Μουφτείας εις ιερόν Ναόν του Αγίου Νικολάου.

Κατά το εκδοθέν πρόγραμμα προς τον σκοπόν αυτόν θα κατέλθουν προς τον νέον ναόν μετά την λειτουργίαν τα εκκλησιάσματα των ναών Μητροπόλεως, Αγίας Σοφίας και Ταξιαρχών επί κεφαλής του κλήρου, των λαβάρων και εξαπτερύγων των ναών».

Φαίνεται όμως πως η μετατροπή του Τζαμιού σε Εκκλησία δεν άρεσε σε κάποιους. Έτσι, διαβάζουμε στην εφημερίδα «ΘΑΡΡΟΣ», στις 26 Ιουνίου.

«Κατά την χθεσινήν σύσκεψιν των προσφυγικών Συλλόγων και ολίγον προ του τέλους αυτής εδημιουργήθιη θόρυβος κατά τον οποίον πολλοί τούτων εζήτουν την παραμονήν του Εσκή – Τζαμί ως εκκλησίας».

Οι ημέρες περνάνε και όλα δείχνουν πως η μετατροπή του Τζαμιού σε Εκκλησία είναι γεγονός. Και όμως. Στις 3 Ιουλίου η εφημερίδα «ΠΡΩΪΑ» με δημοσίευμά της επιτίθεται κατά των «Παπάδων» κατηγορώντας τους  για την επιμονή τους να γίνει το τζαμί εκκλησία. Η επίθεση της εφημερίδας είναι σκληρή και πέρα από κάθε δημοσιογραφική δεοντολογία, θα λέγαμε. Μάλιστα στο κείμενο αυτό η εφημερίδα μας πληροφορεί πως οι κάτοικοι επιθυμούν το τζαμί να γίνει θέατρο, κάτι που λείπει από την πόλη.

Γράφει στις 3 Ιουλίου:

«Μαζύ με τα τόσα σκυλιά που μας άφησαν φεύγοντας οι Τούρκοι μαζύ με τα τόσα άλλα κακά, άφησαν κι ένα Τζαμί για να βρούμε τον μπελά μας!

Πρόκειται για το Εσκή Τζαμί που οι σεβασμιώτατοι παπάδες – ας μην έχω την ευχούλα τους – ήθελαν να μεταβάλλουν  σ΄ εκκλησιά.

Αλλ΄οι κάτοικοι της Δράμας, εντόπιοι, πρόσφυγες και ξένοι, οι Αρχές, τα Σωματεία επιμένουν το Τζαμί να γίνη θέατρο για να αναπληρώση μια στοιχειώδη έλλειψη της Δράμας.

Τότε οι παπάδες ανασκουμπώθηκαν, ανασήκωσαν τα ράσα τους και ξεχύθηκαν αχαλίνωτοι, έτρεξαν πάνω – κάτω, μέχρις ότου τα κατάφεραν μια χαρά και προεκάλεσαν μια εξωφρενική διαταγή ενός υπουργού, που με μια μόνο κονδυλιά διέγραψε την θέληση ενός λαού και δέχθηκε την άποψιν πέντε – έξη ρασοφόρων. Ας έχει την ευχή τους.

Το πράγμα θα ήταν πολύ αστείο αν δεν ξυπνούσε τόσες θλιβερές σκέψεις. Ώστε δεν κατορθώσαμε ακόμα ν΄ απαλλαγούμε από την ψώρα του μεσαιωνισμού, ύστερ΄ από τόσες καταστροφές που πάθαμε; Η Δημοκρατία που μας απήλλαξε απ΄ το μοναρχισμό και τόσες άλλες πληγές δε θα μας απαλλάξη κι απ΄ τον παπαδισμό;

Και ημπορεί να θέση σε Δημοκρατική Κυβέρνηση ένα άτομο να παραγνωρίζη τη θέληση ενός λαού για να κερδίση τας ευλογίας των ευλογημένων Παπάδων;

Εκείνο που έχω να συστήσω στους παπάδες μας, την ανύψωσι του θρησκευτικού φρονήματος που έχει ξεπέσει τελείως στην συνείδηση του λαού εξ΄ αιτίας των παπάδων, είναι να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν πρώτα εκκλησιαστικό κοινό κι έπειτα να φροντίσουν να κτίσουν κι άλλες εκκλησίες. Γιατί με την Αγία χάρι τους τι να κάνουμε τις εκκλησίες όταν δεν υπάρχουν εκκλησιαζόμενοι;

Ο Ι.Ν. του Αγίου Νικολάου σήμερα.

Ας μη νομίζουν ότι μπορούν αυτοί να σταματήσουν την πρόοδον και την εξέλιξη ενός λαού που τρέχοντας ορμητική παρασύροντες και καταρρίπτοντες όλα. Ο μόνος τρόπος να σταθούν στα πόδια τους είνε να παρακολουθήσουν κι αυτοί την κοινωνική εξέλιξη γιατί αν θελήσουν ν΄ αντισταθούν θα καταπέσουν και πολύ άσχημα μάλιστα.

Ας προσπαθήσουν λοιπόν να γίνουν ιερείς αυτοί πρώτα – όχι μόνον στο επάγγελμα αλλά και στην ψυχή και τότε ας είνε βέβαιοι πως θα μπορέσουν κι εκκλησιαστικό κοινό να δημιουργήσουν και ναούς να ιδρύσουν.

Εν τω μεταξύ το Τζαμί πρέπει να γίνη και θα γίνη θέατρο γιατί το θέλει ο λαός και φωνή λαού, φωνή Κυρίου!»

 Α. Λ.

Έντονες αντιδράσεις έχουμε και από οργανώσεις της Δράμας. Στις 4 Ιουλίου η εφημερίδα «ΘΑΡΡΟΣ» δημοσιεύει τηλεγράφημα φορέων που απευθύνεται προς την κυβέρνηση.

Πρόεδρον Κυβερνήσεως

Υπουργόν Παιδείας

Υπουργόν Γεωργίας

Αθήνας.

«Αυθαίρετος κατάληψις υπό Εκκλησιαστικών Αρχών Τζαμίον Μουφτείας Δράμας κέντρον πόλεως μεγάλης εκτάσεως εκμεταλευθησών θρησκοληψίας ελαχίστων απλοϊκών κρατεί ανάστατον κοινωνίαν Δράμας. Αναφερόμενος χώρος μεγάλης αξίας φρονούμεν δύναται διατεθή έτερον σκοπόν εξυπηρετούντα σοβαρώς πόλιν και σοβαρώτερον προσφυγικήν αστικήν εγκατάστασιν υπέρ ής διατεθήσεται εισόδημα μελλουσών οικοδομών ιδιαιτέρω χώρω».

Δημογεροντία, Επιτροπή Εκκλησιών, Εμπορικός Σύλλογος, Σύλλογος Καπνεμπόρων, Επαγγελματική Ένωσις, Σύλλογος Ποντίων, Θρακικός Σύλλογος 40 εκκλησιών, Θρακικός Σύλλογος Παλαιολόγος, Σύλλογος Καππαδοκών, Σύλλογος Καυκασίων, Σύλλογος υπαλλήλων Καπνεμπορικών Οίκων, Μικρασιατικός Σύλλογος Ιωνία, Εφημερίς ΠΡΩΪΑ, εφημερίς ΘΑΡΡΟΣ, Ένωσις Παλαιών πολεμιστών, Δικηγορικός Σύλλογος.

ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Την ίδια μέρα, το «ΘΑΡΡΟΣ» δημοσιεύει επιστολή συμπολίτη ο οποίος υποστηρίζει πως θα πρέπει ούτε εκκλησία να γίνει ούτε θέατρο, παρά μόνο βιβλιοθήκη.

Το  ……. μουχαμπέτι και η αντιπαράθεση μεταξύ των υπέρ και των κατά  έχει και συνέχεια με ανάλογα δημοσιεύματα.

Αλλά όπως είπαμε, σ΄ αυτόν τον τόπο – όπως και παντού ανά τον κόσμο – επικρατεί ο ισχυρός.

Και ο Άγιος Νικόλαος είναι γεγονός.