Δηλώσεις του καθηγητή Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. κ. Παπάζογλου
Η περιπέτεια κειμηλίων από τις ΗΠΑ
στην Μονή Εικοσιφοινίσσης και οι προσπάθειες
του μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας Παύλου
Παπάζογλου: Ήθελαν να δέσουν τη Μονή και τον μακαριστό Παύλο χειροπόδαρα
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΠΟΛΥ ενδιαφέρουσα και γλαφυρή ομιλία εκφώνησε το βράδυ της Παρασκευής 2 Φεβρουαρίου στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας «Ελληνικόν Φροντιστήριο Τραπεζούντος», ο κ. Γεώργιος Παπάζογλου.
Ο κ. Παπάζογλου, καθηγητής Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, είναι ο άνθρωπος που γνωρίζει σε μεγάλη έκταση, όλα όσα έχουν ήδη συμβεί για τον επαναπατρισμό των κλεμμένων εκκλησιαστικών κειμηλίων της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.
Ο ίδιος, μαζί με τον μακαριστό Μητροπολίτη Δράμας κυρό Παύλο, είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα και εκτενώς για τον επαναπατρισμό των κειμηλίων στην Ελλάδα και στη Μονή της Εικοσοφοίνισσας Παγγαίου.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που διοργάνωσε η Μέριμνα Ποντίων Κυριών Δράμας αφιερωμένων στη μνήμη του μακαριστού Μητροπολίτου Δράμας κυρού Παύλος, ο κ. Παπάζογλου έκανε δηλώσεις στον «Π.Τ.» και αναφέρθηκε στα κλεμμένα χειρόγραφα της Εικοσιφοινίσσης σε ιδρύματα της Αμερικής. Άλλωστε, αυτό ήταν και το θέμα της ομιλίας του.
Η αλήθεια είναι όμως ότι, ορισμένα από τα στοιχεία που μας έδωσε, αφορούσαν ορισμένες περίεργες κινήσεις, γύρω από τις προσπάθειες επαναπατρισμού των κειμηλίων, που είχε κάνει ο μακαριστός Μητροπολίτης Δράμας Παύλος.
Όπως σημείωσε ο κ. Παπάζογλου με δηλώσεις του στον «Π.Τ.» «μέχρι τώρα Βούλγαροι επιστήμονες έκαναν καριέρα με βάση τα κλεμμένα κειμήλια που είναι εκατοντάδες, ενώ κάποιοι άλλοι προσπαθούν να κάνουν καριέρα όχι με το σύνολό τους, αλλά μόνο με 4 – 5 από αυτά».
Κάποιοι έκαναν καριέρες…
Αναλυτικότερα, αφού ο ίδιος σημείωσε ότι «πρόκειται για εκατοντάδες κλεμμένα κειμήλια από την Εικοσιφοίνισσα, σημείωσε ότι, «κάποια μέχρι τώρα, Βούλγαροι επιστήμονες, έκαναν καριέρα με βάση τα κλεμμένα, και τώρα κάποιοι άλλοι προσπαθούν να κάνουν καριέρα, όχι με βάση το σύνολο των κλεμμένων όπως έκαναν οι Βούλγαροι, αλλά με βάση τα 4-5 χειρόγραφα που βρέθηκαν μετά από επανειλημμένες δημοπρασίες στην Αμερική».
Ερωτώμενος αν αναφέρεται σε κάτι συγκεκριμένο τονίζει χαρακτηριστικά: «Πολύ συγκεκριμένο. Αυτή η ιστορία ξεκίνησε γύρω στο 2010 και αναφέρομαι σε δυο μέρες. Σε δυο γεγονότα που συνέβησαν, πριν πεθάνει ο Παύλος και αφορούν ακριβώς αυτά τα κλεμμένα και πώς συμπεριφέρθηκαν κάποιοι συγκεκριμένοι».
Πιέσεις από τις ΗΠΑ
Ο κ. Παπάζογλου μιλάει φανερά συγκινημένος και συναισθηματικά φορτισμένος, γιατί είχε μια πολύ καλή και στενή σχέση με τον μακαριστό Μητροπολίτη Δράμας κυρό Παύλο, γιατί όπως λέει, τον «τίμησε με την εμπιστοσύνη του».
Ερωτώμενος λοιπόν για το τι είχε συμβεί, ο καθηγητής Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. αναφέρει: «Είχαμε ξεκινήσει με τον μακαριστό Παύλο όλη την ιστορία των κλεμμένων χειρογράφων που είναι στο Πρίνστον και κάποιοι πίεζαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, να ζητήσουμε και συγγνώμη από το Πρίνστον. Και σε αντιπαροχή αν θέλετε, να μείνουν εκεί, να παραδεχθούμε ότι αυτά καλώς τα έχει το Πρίνστον και σε αντιπαροχή κάποιοι στην Αμερική (σ.σ. στις ΗΠΑ), συμφώνησαν να μείνουν εκεί και να κάνουν μια έκθεση στον Άγιο Νικόλαο (σ.σ. στη Νέα Υόρκη) πέντε μέρες».
Τα 46 φύλλα σπαραγμάτων
Συνεχίζοντας ο κύριος καθηγητής, αναφέρεται και στο δεύτερο περιστατικό, που αφορά 46 φύλλα σπαραγμάτων από χειρόγραφα: «Το δε άλλο, είναι 46 φύλλα σπαραγμάτων από το Pierpont Morgan Library ένα Μουσείο Βιβλιοθήκη, το οποίο και αυτό έχει κλεμμένα. Είχαμε φτάσει σε ένα σημείο να τα πάρουμε, ούτε λίγο ούτε πολύ, από εκεί συμφώνησαν – είχαν πείσει τον μακαριστό να τους δώσει όλη την αλληλογραφία μας – να τα δώσουν στο Pierpont Morgan Library και στο τέλος, ούτε λίγο ούτε πολύ, η Pierpont Morgan Library έλεγε να μας τα δώσουν για 10 χρόνια με ρήτρα εμπιστευτικότητας και αυτά θα ήταν δικά τους, αλλά ο μακαριστός Παύλος θα αναλάμβανε την υποχρέωση να τα ασφαλίσει σε αμερικανική εταιρεία για 10 χρόνια».
Και επειδή δεν συμφωνούσαμε, (σ.σ. αργότερα στην ομιλία του είπε ότι πρόκειται για τον Πατριάρχη Αμερικής κ. Ελπιδοφόρο) έστειλε έγγραφο στον Πατριάρχη και αποκαλούσε τον μακαριστό Παύλο, “μειωμένης κουλτούρας ανατολίτη”».
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, ο κ. Παπάζογλου στο βιβλίο, το οποίο ετοιμάζει, αναφέρεται με κάθε λεπτομέρεια στο ζήτημα των ενεργειών του ιδίου και του μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας κυρού Παύλου, για όλες τις ενέργειες γύρω από την επιστροφή των κειμηλίων στη Μονή Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.
Αποσπάσματα από την ομιλία του κ. Παπάζογλου
Επειδή θεωρούμε ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα γύρω από τα κλεμμένα κειμήλια της Μονής Εικοσοφοινίσσης, μεταφέρουμε εδώ αποσπάσματα από την ομιλία του κ. Παπάζογλου.
Ο κ. Παπάζογλου αναφέρει αρχικά ότι ο ίδιος ο μακαριστός Παύλος του είχε τηλεφωνήσει να συναντηθούν πριν από 15 χρόνια περίπου προκειμένου να αναλάβει το ζήτημα των χειρογράφων και να έρθει σε επαφή με ένα δικηγορικό γραφείο στη Νέα Υόρκη.
Όπως είπε, υπήρξε μια μεγάλη και συνεχής ανταλλαγή εγγράφων από ιστορικά ντοκουμέντα, στοιχεία και δημοπρασίες σε Φρανκφούρτη, Παρίσι, Λονδίνο, «χιλιάδες σελίδες άγνωστων εγγράφων από υπουργεία Εξωτερικών ξένων χωρών». «Έγγραφα που αναφέρονται στα κλεμμένα χειρόγραφα της Μονής τα οποία εντοπίζονταν στο Σικάγο, στη Λουθηρανική Σχολή, στην Pierpont Morgan Library της Νέας Υόρκης, στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ και αλλού. Από τα ανωτέρω θα περιοριστώ μόνο σε ενέργειες από τα κλεμμένα της Μονής που βρίσκονται στο Πρίνστον και σε σπάραγμα χειρογράφου που απαντά στη Νέα Υόρκη στην Pierpont Morgan Library».
Καμιά αναφορά στον μακαριστό Παύλο
Ο κ. Παπάζογλου θέτει την ημερομηνία 24 Απριλίου 2022 ως ορόσημο και τονίζει:
[Στο Πρίνστον ό,τι πετάει κι ό,τι περπατάει είναι κλεμμένο. Εκεί λοιπόν υπάρχουν 4 χειρόγραφα κλεμμένα από την Εικοσιφοίνισσα, δυο χειρόγραφα της Μονής θα αρπαχτούν από έναν Αμερικανό από τη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα της Μονής Βατοπεδίου, άλλα 10 περίπου χειρόγραφα από την ίδια Σκήτη, χειρόγραφα που ένας Πόντιος Μητροπολίτης, ο Άνθιμος Αλεξούδης θα φέρει από τη Βόρεια Ήπειρο στην Κωνσταντινούπολη και θα περάσουν στο Πρίνστον και κυρίως εκατοντάδες έγγραφα, κλεμμένα από το αγιοταφικό μετόχι της Κωνσταντινούπολης γύρω στις τελευταίες δεκαετίες γύρω στο 1980 – 1990, του προηγούμενου αιώνα».
Στο σημείο αυτό επισημαίνει ότι, «στο τέλος του 2018 πανηγυρικά δημοσιεύεται στην Ουάσιγκτον Ποστ, ότι ηγέτης 250 εκατομμυρίων χριστιανών κατέθετε αγωγή εναντίον του Πρίνστον με φωτογραφίες και αναφορές από το δικηγορικό γραφείο που ανέλαβε την υπόθεση».
Εντούτοις, όπως λέει ο κ. Παπάζογλου, δεν γίνεται «καμιά αναφορά στον Παύλο, καμιά αναφορά στη Μονή, όταν όλες οι ενέργειες είχαν εκκινήσει από τη Δράμα και τους είχαν σταλεί εκατοντάδες σελίδες αρχειακού υλικού και τους είχαν γίνει πολύωρες ενημερώσεις. Είχαμε αφιερώσει μήνες γι’ αυτό , από το 2012.
Τον Απρίλιο του 2022, λίγες μέρες πριν φύγει από κοντά μας και αφού είχε ολοκληρωθεί η δικαστική διαδικασία στη Νέα Υόρκη, είχε καταθέσει εν μέσω Covid διαδικτυακά στο δικαστήριο ο Παύλος, λάβαμε μια επιστολή από τους δικηγόρους –μας την είχαν στείλει μέσω διαδικτύου με e-mail ένα – δυο χρόνια πριν, τις απαράδεκτες προτάσεις του Πρίνστον για συνδιαλλαγή, τις οποίες και συμβούλευε το δικηγορικό γραφείο και οι υπεύθυνοι της Αμερικής – για να μην αναφερθώ σε συγκεκριμένα πρόσωπα – να πορευθούν. Δεν θα μιλήσω εγώ για το τι πρότειναν και πως αντιμετωπίστηκα. Θα αφήσω να μιλήσει ο Παύλος.
Τι πρότειναν λοιπόν. Μετά από 6 χρόνια, ούτε λίγο – ούτε πολύ, να τους ζητήσουμε συγγνώμη, να γίνει μια τελετή μνήμης στο Πρίνστον και σε “αντιπαροχή” να μας επέτρεπαν να δούμε τα χειρόγραφα. Τα χειρόγραφα είναι ευαγγέλια. Δεν υπήρχε κάποιο άγνωστο κείμενο. Το σημαντικό ήταν άλλο. Είχαν καταφέρει από το Πρίνστον και είχαν πάρει σε σκληρό δίσκο, όλη την προσωπική αλληλογραφία που είχα με τον Παύλο. Έχω το αγγλικό κείμενο, που ούτε λίγο – ούτε πολύ, έλεγαν ότι εάν αυτά φύγουν έξω από την Αμερική, θα τα πάρει η ελληνική πολιτεία. Η οποία χρόνια τώρα αγωνίζεται για να τα εντοπίσει κτλ. Γι’ αυτό το λόγο λοιπόν, εμείς συμφωνούμε να τα δώσουμε για 4 μέρες στον Ελπιδοφόρο (σ.σ. τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής), να κάνει μια έκθεση – ήταν τότε και τα εγκαίνια του Αγίου Νικολάου και βόλευε το πράγμα – στον Άγιο Νικόλαο. Και βέβαια αυτά να μείνουν στο Πρίνστον, να δεχθεί να υπογράψει και ο δεσπότης ότι καλώς τα έχει το Πρίνστον, να δώσουμε και ένα κείμενο στις εφημερίδες της Αμερικής και όλα καλώς καμωμένα].
«Μειωμένης κουλτούρας ανατολίτης»
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο κ. Παπάζογλου αναφέρει τα εξής:
[Λίγο πριν φύγει ο Παύλος, στη διάρκεια της γνωστής ως “κουφή εβδομάδα”, πριν από την Εβδομάδα των Παθών του 2022, μας κοινοποιήθηκε από την Πόλη και το Πατριαρχείο, έγγραφο με το οποίο ο Άγιος Αμερικής (σ.σ. εννοεί τον Πατριάρχη Αμερικής κ. Ελπιδοφόρο), κατήγγειλε τον Παύλο, εμμέσως και εμένα. Εμένα με έλεγε επιστήμονα διεθνούς κύρους, αλλά τον Παύλο τον έλεγε “ανατολίτη μειωμένης κουλτούρας”. (…)
Στην Pierpont Morgan Library βρίσκονται 46 φύλλα χειρογράφου, ένα σπάραγμα από ένα χειρόγραφο 300 περίπου φύλλων. Τα υπόλοιπα ακόμα και σήμερα βρίσκονται στη Σόφια. Το θέμα το διαπραγματευόμασταν με την Pierpont Morgan Library έξι χρόνια πριν εμφανιστεί ο Άγιος Αμερικής στη Νέα Υόρκη μέχρι να αποδείξουμε στους υπεύθυνους της Βιβλιοθήκης, ότι αυτό που κατέχουν είναι κλεμμένο και να ζητήσουμε την άμεση επιστροφή του.]
«Ήθελαν να δέσουν τη Μονή χειροπόδαρα»
Συνεχίζοντας ο καθηγητής κ. Παπάζογλου εξηγεί: «Το αμερικανικό δικηγορικό γραφείο και ο δικηγόρος που χειριζόταν το θέμα – ο οποίος στο μεταξύ έγινε και δικηγόρος στην Αρχιεπισκοπή – είχαν συμφωνήσει με το αμερικανικό ίδρυμα να δεθεί η Μονή χειροπόδαρα. Να δοθούν τα 46 φύλλα στη Μονή με μορφή δανεισμού για 10 χρόνια, να υπογράψουν δεσπότης, Μονή και ο ομιλών ρήτρα εμπιστευτικότητας (και) κάθε χρόνο να γίνεται έλεγχος στα 46 φύλλα, λες και είχαν το θησαυρό του Πριάμου. Αν ποτέ αναφερόμασταν σ’ αυτά, να γράφαμε πως αυτά βρίσκονται στην Αμερική και ανήκουν στην Pierpont Morgan Library και κυρίως Μονή και Μητρόπολη ήταν υποχρεωμένοι να τα ασφαλίσουν σε αμερικανική ασφαλιστική εταιρεία.
Μου είπε ο Παύλος, ψάξε να βρεις τι θα πληρώσουμε. Για 46 φύλλα τα οποία σε οποιαδήποτε δημοπρασία δεν θα έφταναν τις 5.000 δολάρια, η Μονή ήταν υποχρεωμένη ασφαλίζοντάς τα σε αμερικανική εταιρεία, σε 4-5χρόνια να τα αγοράσει. Να πλήρωνε δηλαδή την αξία τους σε οποιαδήποτε δημοπρασία.
Αυτό, στο έγγραφο προς το Πατριαρχείο, οι εξ Αμερικής το βάφτιζαν επιστροφή χειρογράφων και τον Παύλο μειωμένης κουλτούρας, όχι δυτικής, ανατολίτικης. Λες κι αν μας έλεγαν ανατολίτικης κουλτούρας, μας έβριζαν!
Μου πέρασε το έγγραφο και μου ζήτησε να κάνω έρευνα για την υφιστάμενη κατάσταση, να την υπογράψω, να την στείλω στον Άγιο Αμερικής μέσω του Πατριάρχη. Ο Παύλος, συμφωνήθηκε, ότι θα συνέτασσε το διαβιβαστικό. Του την έστειλα μεσημέρι Παρασκευής 15 Απριλίου. Μου τηλεφώνησε βράδυ κατά τις 11.
Μόλις που πρόλαβα να του πω ότι θα ξαναδώ το κείμενο, πάντα το κείμενο το αφήνω τρεις τέσσερις μέρες να το ξαναδώ με άλλο μάτι, και θα το υπογράψω και θα του το περάσω. Ήταν ενθουσιασμένος και χαρούμενος. Δεν θα αλλάξεις τίποτα μου είπε, ούτε λέξη. Αν είσαι μπροστά στον υπολογιστή κοίταξε στη σελίδα 5, το κάτοικοι της ανατολής κάντο ανατολίτης, βάλε κόμμα, υπόγραψε και στείλτο. Την άλλη μέρα μου πέρασε το διαβιβαστικό του συγκεκριμένου εγγράφου προς τον Πατριάρχη για να σταλεί στην Αμερική.]
Σε άλλο σημείο επισημαίνει ο κ. Παπάζογλου τα εξής: [Τα 46 φύλλα σπαράγματα χειρογράφου που θα επέστρεφαν εξ Αμερικής, μόλις άλλαζε κουλτούρα ο Παύλος προφανώς, τα είδαμε όσο τα είδατε κι εσείς.]
Τέλος, ο ίδιος αναφέρεται και σε άλλες προσπάθειες του μακαριστού κυρού Παύλου, ώστε να μπορέσει να επανακτήσει και χειρόγραφα της Μονής Περιστερεώτα που είχαν βγει σε μια δημοπρασία 140 χιλιόμετρα έξω από το Λονδίνο, αλλά δεν κατέστη δυνατό.
