Παγκόσμια

Ημέρα Εγκεφαλικών

Γράφει ο Aνδρέας Ξάνθης Μsc,PhD

ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ

Διδάκτωρ Ιατρικης ΑΠΘ

Μεταπτυχιακό στα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια ΔΠΘ

Κάθε χρόνο, την 29η Οκτωβρίου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφαλικών, διεξάγεται παγκοσμίως εκστρατεία ενημέρωσης με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού.

Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί τη 2η αιτία θανάτου παγκοσμίως, αγγίζοντας το 11% όλων των θανάτων το 2021, και την 1η αιτία μόνιμης αναπηρίας στους ενήλικες. Είναι νόσημα που απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση και μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο ποσοστό. Περιλαμβάνει 2 μορφές τα  ισχαιμικά εγκεφαλικά, που αποτελούν το 80% όλων των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και τα αιμορραγικά επεισόδια. Στα ισχαιμικά αποφράσσονται αγγεία που προμηθεύουν με αίμα και οξυγόνο τον εγκέφαλο και κάθε λεπτό που περνάει -χωρίς θεραπεία- νεκρώνονται περίπου 2 εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα, ενώ στα αιμορραγικά σπάνε αρτηρίες εντός του εγκεφάλου με πιεστικά φαινόμενα στα γύρω νευρικα κύτταρα. Τα ισχαιμικα γενικά έχουν καλύτερη πρόγνωση και τα αιμορραγικά υψηλότερη θνητότητα.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στην Ελλάδα το 2019 το ποσοστό θνησιμότητας από εγκεφαλικά ανήλθε στο 15%, το οποίο και αποτελεί το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από εγκεφαλικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, και τη Λετονία, με το μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υπολογίζεται στο 10%.

Υπολογίζεται από επιδημιολογικές μελέτες ότι στην Ελλάδα έχουμε περισσότερες από 30,000 περιπτώσεις αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο, κάθε ημέρα περίπου 82 Έλληνες υφίστανται ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και περίπου 40 χάνουν τη ζωή τους.  Σημειώνεται επίσης ότι ένα έτος μετά από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περίπου το 1/3 των ασθενών έχει αποβιώσει, το 1/3 έχει ενός βαθμού αναπηρία και μόνο το 1/3 έχει επανέλθει στη πρότερη κατάσταση υγείας.

ΠΟΙΟΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΝΑ ΠΑΘΟΥΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ:

Μη Τροποποιήσιμοι Παράγοντες Κινδύνου

Οι παράγοντες αυτοί, οι οποίοι αναφέρονται παρακάτω, είναι αυτοί που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αν οι παράγοντες αυτοί είναι αρκετοί, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για να περιορίσουμε τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

• Ηλικία (>65 έτη)
• Φύλο (ανδρες)
• Φυλή/Εθνικότητα (ασιάτες)

Τροποποιήσιμοι Παράγοντες Κινδύνου

Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής μας και επομένως αποτελούν σημαντικούς στόχους για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου.

• Υπέρταση
• Μειωμένη άσκηση
• Κάπνισμα
• Διαβήτης
• Υψηλή χοληστερόλη
• Κολπική μαρμαρυγή
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία
• Χρήση από του στόματος αντισυλληπτικών
• Παχυσαρκία
• Καταχρήσεις αλκοόλ
• Καταχρήσεις ναρκωτικών ουσιών
• Αποφρακτική υπνική άπνοια
• Στένωση έσω καρωτίδας >70%

• Δείκτες πήξης του αίματος όπως ο παράγοντας V Leiden, η λιποπρωτεΐνη Α, η ομοκυσττείνη
• Αυτοάνοσες παθήσεις , όπως ο Ερυθηματώδης Λύκος και το αντιφωσφολιπιδικο σύνδρομο

Αποκατάσταση Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου

Αν και μερικοί ασθενείς αποκαθίστανται πλήρως μετά τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια, αρκετοί άλλοι συνεχίζουν να έχουν προβλήματα ανάλογα με τη θέση και το μέγεθος του ΑΕΕ και δυνατόν να περιλαμβάνονται:

• Προβλήματα μνήμης, συγκέντρωση προσοχής,
• Δυσκολία ομιλίας ή αντίληψής του προφορικού λόγου,
• Δυσκαταποσία,
• Συγκινησιακά προβλήματα όπως κατάθλιψη,
• Συχνά απώλεια όρασης από τη μία πλευρά,
• Απώλεια της ισχύος ή της αίσθησης της μίας πλευράς του σώματος,
• Απώλεια ισορροπίας ή ικανότητας βάδισης.

Τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε σημαντικά βήματα η επιστήμη της φυσιατρικής και νευρολογικής αποκατάστασης είτε κατοικον είτε σε ειδικα κέντρα με μεγάλα θεραπευτικά οφέλη. Η αποκατάσταση βοηθά να αποκτήσει κανείς τη χαμένη του λειτουργία έπειτα από βλάβη και ειναι μερική ή πλήρης και μπορεί να διαρκέσει μέχρι 1 χρόνο μετα το επεισόδιο. Μελέτες έδειξαν ότι ο εγκέφαλος μπορεί με εκπαίδευση να μάθει νέους τρόπους λειτουργίας χρησιμοποιώντας τα ανέπαφα κύτταρα του εγκεφάλου.

ΠΡΟΛΗΨΗ :

Το εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορες προσεγγίσεις. Αν και καθεμία από τις παρακάτω μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, ο συνδυασμός περισσοτέρων από αυτές μπορεί να μειώσει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο:

• Μάθετε και ρυθμίστε την αρτηριακή σας πίεση
• Σταματήστε το κάπνισμα
• Χάστε βάρος
• Ασκηθείτε περισσότερο
• διορθώστε με αγγειοπλαστική την στένωση της καρωτίδας
• Χρησιμοποιήστε αντιπηκτικό φάρμακο στην κολπική μαρμαρυγή
• Βρείτε το αίτιο και αντιμετωπίστε το στα παροδικά ισχαιμικά επεισόδια
• Αντιμετωπίστε με αγωγή την περιφερική αρτηριοπάθεια
• Ρυθμίστε τα επίπεδα γλυκόζης και χοληστερόλης στο αίμα
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ
• Ακολουθήστε μία υγιεινή διατροφή με χαμηλή πρόσληψη νατρίου και υψηλή πρόσληψη καλίου και αντιοξειδωτικών τροφίμων και φρούτων.